Id kategorii - 34
Itemid - 229
view - article
id - 252
referer -
uri - /jak-dziaa-nasz-organizm/hormonalna-rownowaga-metaboliczna
boś

ZOBACZ

Programy
i kampanie Fundacji

WSZYSTKIE TREŚCI NA PORTALU POWSTAJĄ WE WSPÓŁPRACY Z WIODĄCYMI OŚRODKAMI NAUKOWO-BADAWCZYMI

pointer_zobaczZdrowo jem, więcej wiem!
projekt edukacyjny

pointer_zobaczPostaw na słońce
konkurs badawczy

pointer zobaczTradycyjny sad
konkurs grantowy

pointer zobaczFilmeko
konkurs filmowy

pointer zobaczAkademia Fundacji BOŚ
konkurs grantowy

Więcej…

Aktualna kampania

PG baner strona APZ

Piramida zdrowego
żywienia

Zobacz co kryje się pod każdym
piętrem piramidy

boś

Postaw na Słońce

PNS 7 logo

Proszę zarejestrować się w serwisie przed zapiseaniem się na listę wysyłkową.
No account yet? Register

hormonalna-rownowaga-metaboliczna-metabolizmHormonalna równowaga metaboliczna

 

Anna Tausig
Lekarz, dietetyk

Dlaczego nadmiar słodyczy osłabia układ odpornościowy, a otyli chłopcy później dojrzewają? Wystarczy zrozumieć jeden z najbardziej podstawowych mechanizmów funkcjonujących w organizmie, by odpowiedź na te pytania stała się jasna i oczywista. Piszemy o równowadze metabolicznej i o poważnych skutkach jej zaburzenia.

 

Nasz organizm funkcjonuje dzięki precyzyjnemu zarządzaniu energią. Zarówno nadmierne wydatki, jak i przesadne oszczędzanie nie mogą nam wyjść na dobre. Dlatego też, w celu utrzymania bezpieczeństwa przemian energetycznych, organizm korzysta z precyzyjnych mechanizmów hormonalnych.

Rola hormonów

Hormony są przekaźnikami, których rolą jest utrzymanie w równowadze procesów budujących (anabolicznych) i doprowadzających do rozpadu (katabolicznych). Przykład: dwa hormony trzustki - insulina i glukagon - współpracują ze sobą w sferze zarządzania węglowodanami. Insulina to hormon anaboliczny, ponieważ powoduje magazynowanie energii i przyrost tkanki tłuszczowej; pobudza proces rozbudowy. Glukagon to hormon kataboliczny. Na jego sygnał organizm zaczyna rozkładać większe cząsteczki na mniejsze, które mogą zostać wykorzystane do wytwarzania energii. Te dwa hormony są jednym z wielu przykładów równowagi metabolicznej.

Otyłość = brak równowagi

Brak równowagi metabolicznej często przejawia się w sposób widoczny gołym okiem. Otyłość zawsze jest sygnałem, że ilość dostarczanych w pożywieniu kalorii przekracza realne potrzeby organizmu, a ponieważ w organizmie funkcjonuje zasada oszczędności i nic nie może się zmarnować, więc niewykorzystane naddatki energii są przechowywane w tkance tłuszczowej. Wynika z tego prosty wniosek - powinniśmy spożywać tylko tyle węglowodanów w ciągu doby, ile jest potrzebne, by współpraca insuliny i glukagonu pozostała w równowadze.

Wzrost lub spadek ilości któregokolwiek z hormonów w stosunku do pozostałych wywołuje zachwianie równowagi. U każdego z nas niewielkie wahania równowagi są na porządku dziennym - organizm szybko je koryguje i krucha równowaga zostaje przywrócona.
Prawdziwym zagrożeniem są takie zmiany, które powstają w wyniku długotrwałej przewagi jednej ze stron.

Hormony kataboliczne - tarczycy i kory nadnerczy

Hormony kataboliczne, pokazane po lewej stronie, to glikokortykoidy i hormony tarczycy: T3 i T4. Glikokortykoidy, inaczej steroidy, są wytwarzane przez korę nadnerczy. To grupa hormonów, do której należą m.in. kortyzol i kortykosteron. Z kolei T3 i T4 to hormony kataboliczne działające jako stymulatory wielu różnych funkcji komórkowych. W okresie dojrzewania i w ciąży stężenie tych hormonów we krwi jest podwyższone, co pasuje w pełni do dwuskładnikowej teorii metabolizmu. Ponieważ okresy zarówno pokwitania, jak i ciąży, charakteryzują się zwiększoną ilością anabolicznych hormonów płciowych, naturalną odpowiedzią organizmu jest podniesienie stężenia hormonów katabolicznych w celu utrzymania równowagi. Organizm zawsze dąży do przywrócenia równowagi, rekompensując wzrost ilości hormonów anabolicznych wzmożoną produkcją hormonów katabolicznych.

Hormony anaboliczne - wzrostu i płciowe

Po prawej stronie huśtawki znajdują się hormony anaboliczne: hormon wzrostowy, hormony płciowe oraz insulina. Hormon wzrostu, produkowany przez przysadkę mózgową, odpowiedzialny jest za stymulowanie wzrostu i odbudowę komórek. Przez całe życie człowieka pełni istotną rolę w nadzorowaniu stanu tkanek, natomiast w dzieciństwie jest głównym stymulatorem wzrostu. Hormony płciowe, należące również do steroidów i wytwarzane w żeńskich i męskich narządach płciowych, są również grupą hormonów anabolicznych. W jajnikach produkowane są estrogeny i progestyny, zaś androgeny powstają w jądrach. Jaką jednak rolę odgrywają hormony płciowe w gospodarce energetycznej organizmu? I w jaki sposób wiąże się to wszystko z otyłością i węglowodanami jako źródła paliwa dla przemian metabolicznych?

Reakcja łańcuchowa

Przypatrzmy się mechanizmom, jakie uruchamiane są w organizmie, po zjedzeniu np. spaghetti. Zakładamy oczywiście, że zjedzona porcja była obfita, a dostarczona ilość węglowodanów przekroczyła potrzeby organizmu. Nadmiar spożytych węglowodanów powoduje zwiększenie stężenia insuliny (hormonu anabolicznego) we krwi, co z kolei jest przyczyną zaburzenia równowagi metabolicznej między anabolicznymi i katabolicznymi siłami organizmu. W takiej sytuacji pojawia się konieczność przywrócenia równowagi, a organizm zna tylko dwa sposoby: ogranicza ilość innego hormonu anabolicznego albo też zwiększa ilość któregoś hormonu katabolicznego. Niestety w jednym i drugim przypadku gospodarka hormonalna zostaje zaburzona. Jeśli w celu przywrócenia równowagi metabolicznej po stronie anabolicznej obniżony został poziomu hormonu wzrostowego, to należy liczyć się konsekwencjami - narażone na pogorszenie kondycji będą: układ odpornościowy, mięśnie, tkanka chrzęstna, kości, tętnice i odnowa wszystkich tkanek. Długotrwały niedobór hormonu wzrostowego może w końcu doprowadzić do chorób degeneracyjnych.

Otyłość a dojrzewanie płciowe

Hormon wzrostowy oczywiście nie jest jedynym hormonem po stronie procesów anabolicznych, którego produkcja jest narażona na zahamowanie przez nadmiar węglowodanów w pożywieniu. Często zahamowaniu ulega cała czynność wydzielnicza przysadki mózgowej. Zależność tę najłatwiej zaobserwować u otyłych chłopców u progu okresu dojrzewania. Rozwój narządów płciowych i osiągnięcie dojrzałości są u nich często opóźnione. Wielu endokrynologów zgodnie przyznaje, że aby wywołać u tych chłopców przyspieszenie procesu dojrzewania, wystarczy nieraz zwykłe ograniczenie ilości spożywanych przez nich węglowodanów i normalizacja wagi ciała. Jest to możliwe, ponieważ wraz ze spadkiem poziomu insuliny dochodzi do zwiększenia produkcji hormonów płciowych.

Nadmiar węglowodanów = kłopoty zdrowotne

Nawyk jedzenia dużych ilości węglowodanów może też wyjaśnić, dlaczego niektórzy ludzie stają się z czasem coraz mniej aktywni seksualnie. W odpowiedzi na nadmiar cukrów ich organizm produkuje zwiększone ilości insuliny, a równoważy to spadkiem wydzielania hormonów płciowych. Nadmiar insuliny we krwi wpływa nie tylko na hormony anaboliczne, lecz także kataboliczne. Aby przywrócić zachwianą równowagę, organizm zaczyna produkować więcej hormonów tarczycowych i kortykosteroidów. Nadmiar hormonów katabolicznych może osłabić układ odpornościowy, a także spowodować inne problemy zdrowotne, takie jak nadczynność tarczycy.

Wnioski nasuwają się same. Proste zmiany w diecie, sprowadzające się do ograniczenia źródeł węglowodanowych, zwłaszcza u osób o niewielkiej aktywności fizycznej, mogą przyczynić się normalizacji hormonalnej i odzyskania tej cennej dla organizmu równowagi.

 

Kalkulator zdrowia dziecka

Kalkulator zdrowia dziecka

Diety w rytmie fit
Higieniczna Kuchnia - W Polsce wciąż wolimy jadać w domu niż na mieście. Być może dlatego, że wyjście do restauracji traktujemy jako coś specjalnego i rezerwujemy na szczególne okazje. A może dlatego, że boimy się żywności niewiadomego pochodzenia i zatruć pokarmowych? Jednak musimy zdawać sobie sprawę, że większe niebezpieczeństwo zatrucia czyha na nas we własnej kuchni!