Aktywnie po zdrowie

Piramida

Wojtek Burger

Racjonalna konstrukcja.

Nikt nie potrafi powiedzieć, skąd się wzięło to określenie – piramida. Dla fantastów źródłosłów ginie w czasach przedhistorycznych i jest przypisywany mitologicznej Atlantydzie. Dla przeciętnego człowieka piramida kojarzy się z Egiptem, gdzie na płaskowyżu Giza stoją trzy najbardziej znane na świecie piramidy, przez archeologów i badaczy przeszłości określane jako grobowce faraonów.

Dla naukowca parającego się nauką ścisłą, piramida jest ostrosłupem, czyli bryłą geometryczną, wielościanem, którego wszystkie ściany poza podstawą, zbiegają się w jednym punkcie, zwanym wierzchołkiem.

Dla inżyniera budowlanego piramida ma idealny kształt, który pozwala osiągnąć najmniejsze odchylenie konstrukcji od pionu. A dla psychologa i socjologa na przykładzie piramidy można zobrazować hierarchię potrzeb człowieka. Taką piramidę potrzeb jako pierwszy skonstruował amerykański psycholog Abraham Maslow. Otóż Maslow zauważył, że każdy człowiek, aby mógł prawidłowo funkcjonować w zespole i społeczeństwie, powinien mieć zaspokojonych pięć grup potrzeb układających się w hierarchię:

Zaspokajanie kolejnych poziomów potrzeb objawia się, kiedy zostaną zaspokojone potrzeby z niższych poziomów.

Na podstawie piramidy można budować struktury hierarchii i ważności. Dla przykładu w każdej armii największą ilość wojska powinni stanowić żołnierze szeregowi, później podoficerowie, następnie młodsi oficerowie i starsi oficerowie, a na końcu najwyżej struktury są uplasowani generałowie, czyli dowództwo. Gdyby ta proporcja została zaburzona, armia nie mogłaby spełniać swoich powinności. Jeszcze gorzej się dzieje gdyby ktoś próbował postawić piramidę na czubku. Każde dziecko wie, że piramida od razu przewróciłaby się na jeden z boków. Dzięki takim prostym doświadczeniom wiemy, że w każdej piramidzie najważniejsza jest jej podstawa, ale pozostałe poziomy także mają ważną rolę do odegrania – proporcjonalnie do struktury.

A jednak się rusza.

Całkiem niedawno zetknąłem się z hierarchią ważności, która dotyczy zdrowego odżywiania się, a co za tym idzie, samego zdrowia. Przyglądałem się jej z wielką uwagą i muszę stwierdzić, że zbudowana jest perfekcyjnie. Podstawą tej piramidy jest... ruch, aktywność fizyczna. Nic jadalnego, może ktoś zauważyć, ale myli się ten, kto sądzi, że aktywność fizyczna w piramidzie zdrowego żywienia znalazła się przez pomyłkę.

Po pierwsze, człowiek jest stworzeniem, które ma się ruszać! Ruch i myślenie są najważniejszymi czynnościami, jakie wykonuje człowiek każdego dnia – niezależnie czy z sensem, czy bez.

Po drugie, spożywamy pokarm właśnie po to, aby dostarczyć do organizmu paliwo, które będzie napędzało mięśnie człowieka i pobudzało szare komórki.

Po trzecie, choć tego nie widać na zewnątrz, wewnątrz każdego człowieka trwa nieustanny ruch – płynie krew, płyną płyny ustrojowe, wtłaczany jest tlen do płuc i wydychany dwutlenek, neurostradami biegną impulsy z mózgu do każdej komórki… Specjalista od anatomii wymieniłby jeszcze wiele innych form ruchu w ciele człowieka.

Ruch jest podstawą życia człowieka, podstawą, czyli elementem dźwigającym piramidę. Człowiek, który się nie rusza, to człowiek martwy. Ruch jest częścią fizjologii człowieka, która jest podstawą piramidy Maslowa.

Piramida zdrowego żywienia.

Kolejnym stopniem w piramidzie żywienia są przetwory zbożowe. Jeśli spojrzymy na pola uprawne, to stwierdzimy bezsprzecznie, że najwięcej na nich jest rosnących zbóż. To właśnie one dźwigają nasze bezpieczeństwo żywności. Bez względu, czy jest to Azja, gdzie rośnie ryż, czy jest to Europa z pszenicą i żytem, czy Ameryka z kukurydzą, najważniejszą uprawą jest zboże! W sytuacjach katastrofalnych właśnie zboże, lub jego przetwory są dostarczane w miejsce katastrof. Na przestrzeni tysięcy lat ludzie odkryli, co dla nich w żywności jest najważniejsze i o to zabiegają najbardziej.

Na trzecim poziomie właściwego odżywiania znalazły się warzywa i owoce. Proszę zauważyć, że to również rośliny, jak wcześniej zboża. W zależności od miejsca na kuli ziemskiej i od strefy klimatycznej, rodzaj owoców i warzyw jest różny. Dopóki na świecie nie rozwinął się globalny handel, ludzie dysponowali warzywami i owocami tylko z własnego obszaru. Człowiek przynależał do określonego obszaru geograficznego i z tej przynależności wynikał dostęp do rosnących tam roślin jadalnych. Kłania się nam powiązanie z kolejnym poziomem w piramidzie Maslowa.

Powyżej trzeciego poziomu zaczynamy mieć do czynienia z żywnością bardziej lub mniej przetworzoną. Jej walory smakowe sprawiają, że to właśnie one wpływają na nasze gusta i przyzwyczajenia żywieniowe. To przy nich biesiadujemy i wokół nich budujemy filozofie kuchni regionalnych. Jeśli ilość tych produktów na całość posiłku jest zrównoważona i przypomina miejsce w piramidzie – nie są najważniejsze, ale są ważnym dodatkiem – to wywołają w nas uznanie, ale nie wywołują przesytu. Piramida nie jest postawiona na czubku, bo wiadomo, czym to się kończy.

Klepsydra, trójkąt i zła piramida.

Niestety, w przyzwyczajeniach żywieniowych często mamy do czynienia z piramidą postawioną na głowie. Ludzie jedzą za tłusto, za dużo mięsa i zbyt wiele produktów przetworzonych, a za mało surowych owoców i warzyw oraz mało przetworzonych, lub wcale, produktów zbożowych.

Każdy bez wahania przyzna, że armia złożona z samych generałów wojny nie wygra, potrzebny jest szeregowy żołnierz – w dodatku świetnie wyćwiczony na poligonie. Ale niewielu przyzna w samokrytyce, że jego dieta żywieniowa buduje organizm, który przypomina koszary z przewagą generałów, w dodatku w stanie spoczynku, czyli bez ruchu. Kiedyś budowa kobiety przypominała klepsydrę, a budowa mężczyzny kojarzyła się z odwróconym trójkątem. Dzisiaj przestaje dziwić widok ludzi na ulicy, którzy coraz bardziej przypominają beczki. Gdyby odjąć im nogi i spojrzeć na nich od tyłu, jako żywo przypominaliby piramidę – wielkie tyłki, a na szczycie mała głowa… Dla takiej złej piramidy nogi są niepotrzebne, bo przecież i tak mało się rusza. A właśnie od tego wszystko się zaczyna, to podstawa! Nie tyłek…

Przeczytaj takżeinne felietony.