Aktywnie po zdrowie

Karotenoidy – czym są, gdzie możemy je znaleźć i w jaki sposób oddziałują na nasze zdrowie?

Karotenoidy to naturalne barwniki. Niektóre z nich, na przykład beta-karoten, ulegają w organizmie przekształceniu do witaminy A, dlatego karotenoidy określa się mianem prowitaminy A. Oprócz już wymienionego β-karotenu najbardziej znanymi związkami z tej grupy są likopen i luteina.

Karotenoidy nadają barwę od żółtej po czerwoną. W połączeniu z niektórymi białkami mogą przyjmować barwę od niebieskiej do purpurowej czy zielonej, a przykładem mogą tu być morskie bezkręgowce. Spośród karotenoidów największą aktywnością barwiącą charakteryzuje się β-karoten.

Ludzie i zwierzęta nie są w stanie syntetyzować tych związków samodzielnie, dlatego dostarcza się je wraz z dietą. Ich głównymi źródłem są żółte, pomarańczowe i zielone warzywa i owoce, między innymi: marchew, czerwona papryka, pomidory, szpinak, dynia, brokuły, morele czy melony. Karotenoidy można również znaleźć w produktach pochodzenia zwierzęcego, na przykład w żółtku jaja czy wątrobie wołowej.

Karotenoidy pełnią w organizmie szereg prozdrowotnych funkcji – ich najważniejszą cechą jest działanie antyoksydacyjne wobec wolnych rodników oraz reaktywnych form tlenu, przez co pomagają zapobiegać chorobom przewlekłym. Wykazują również działanie kancerogenne przy częstym spożyciu z dietą oraz chronią przed skutkami miażdżycy. Wysokie spożycie karotenoidów łączy się także z niższym ryzykiem chorób oczu, takich jak na przykład zwyrodnienie plamki żółtej. Suplementując karotenoidy lub aplikując bezpośrednio na skórę możemy spodziewać się działania przeciwstarzeniowego. Zapobiegają również uszkodzeniom spowodowanym promieniowaniem słonecznym oraz UV.

Źródła:

1. Gryszczyńska, A., Gryszczyńska, B., & Opala, B. (2011). Karotenoidy. Naturalne źródła, biosynteza, wpływ na organizm ludzki.
2. Zalega, J., & Szostak-Węgierek, D. (2013). Żywienie w profilaktyce nowotworów. Część I. Polifenole roślinne, karotenoidy, błonnik pokarmowy. Probl. Hig. Epidemiol, 94(1), 41-49.
3. Chilczuk, B., Perucka, I., Materska, M., & Buczkowska, H. (2014). Zawartość luteiny, zeaksantyny i beta-karotenu w liofilizowanych owocach wybranych odmian Cucurbita maxima D. Żywność Nauka Technologia Jakość, 21(2).
4. Hamułka, J., Wawrzyniak, A., & Sulich, A. (2012). Ocena spożycia beta-karotenu, likopenu i luteiny w wybranej grupie osób dorosłych. Roczniki Państwowego Zakładu Higieny, 63(2).
5. Szterk, A., Sosińska, E., Obiedziński, M. W., & Lewicki, P. P. (2008). Metoda otrzymywania preparatu naturalnego alfa-i beta-karotenu z marchwi. Żywność Nauka Technologia Jakość, 15(4), 269-274.