Aktywnie po zdrowie

Aktywność - zdrowa psychika

prof. Monika Guszkowska
Akademia Wychowania Fizycznego

Jak często myślisz: Nie ćwiczę, bo jestem zbyt zmęczony/a? Jak często obiecujesz sobie: Poruszam się, jak będę w lepszym nastroju? Tymczasem jest zupełnie na odwrót - jednym z najlepszych remediów na zmęczenie i zły nastrój jest - aktywność fizyczna.

Kiedy zastanawiamy się nad korzyściami płynącymi z aktywności fizycznej, zazwyczaj jako pierwsze przychodzą nam na myśl pozytywne skutki zdrowotne. Koncentrujemy się przy tym na zdrowiu fizycznym. Tymczasem pod wpływem ruchu poprawia się także nasze zdrowie psychiczne.

Emocje i ruch w badaniach

Efektów ćwiczeń fizycznych psychologowie poszukują głównie w sferze emocjonalnej. Stany emocjonalne - te krótkotrwałe i wywoływane w znacznej mierze przez bodźce zewnętrzne - mogą ulegać zmianom pod wpływem wysiłku fizycznego. Pomiaru stanów emocjonalnych dokonuje się bezpośrednio przed zajęciami ruchowymi i po ich zakończeniu za pomocą typowych metod psychologicznych, wykorzystujących skale i kwestionariusze.

(Po)goń lęk

Bardzo często przedmiotem zainteresowania badaczy jest lęk. I cóż się okazuje? Już jednorazowa sesja ćwiczeń fizycznych może spowodować obniżenie poziomu lęku (rozumianego jako krótkotrwały stan niepokoju i obawy), które utrzymuje się zazwyczaj przez kilka godzin po zaprzestaniu ćwiczeń. Efekt antylękowy u osób zdrowych będzie umiarkowany, natomiast jest on zazwyczaj bardziej wyraźny u osób doświadczających silnego lęku, czy też cierpiących na zaburzenia lękowe. Stopień obniżenia lęku jest zbliżony do obserwowanego po ćwiczeniach relaksacyjnych.

''Rozruszaj'' depresję

Jednorazowe ćwiczenia fizyczne prowadzą także do obniżenia poziomu innych negatywnych stanów emocjonalnych, takich jak smutek czy przygnębienie. Jak wiadomo stany te są typowe dla depresji. Największy spadek objawów depresyjnych po jednorazowym wysiłku obserwowano u osób z podwyższonymi wskaźnikami depresji, ale efekty pozytywne występują we wszystkich badanych grupach, bez względu na wiek, płeć i stan zdrowia.

Nabierz werwy

Ruch przyczynia się także do podniesienia poziomu wigoru. Po ćwiczeniach fizycznych znika uczucie znużenia czy zmęczenia, przestajemy być ospali, mamy więcej energii. Paradoksalnie - na zajęcia ruchowe idziemy zmęczeni po wielogodzinnej pracy czy nauce, a wracamy pełni energii, gotowi do podjęcia nowych zadań. Należy jednak wyraźnie podkreślić, że te korzystne następstwa jednorazowych ćwiczeń widoczne są u osób, które ćwiczą systematycznie od pewnego czasu. Nowicjusze, dopiero rozpoczynający ćwiczenia, muszą na takie efekty trochę poczekać. Pierwsze zajęcia mogą przynieść więcej zmęczenia, a mniej radości i zadowolenia.

Ćwicz systematycznie

Naukowcy dostarczają mocnych dowodów na rzecz korzyści płynących z regularnej aktywności fizycznej właśnie w sferze emocjonalnej. Systematyczne ćwiczenia fizyczne przyczyniają się do obniżenia wskaźników zarówno lęku, jak i depresji, a korzyści są oczywiście większe niż w przypadku jednorazowych zajęć. Wyraźne efekty antydepresyjne pojawiają się już po kilku tygodniach, jeszcze przed widoczną poprawą parametrów fizjologicznych. Zanim więc zwiększy się nasza sprawność fizyczna i wydolność, czy zmniejszy masa ciała, już odczuwamy korzystne następstwa w sferze emocjonalnej.

Popraw sobie nastrój

Kiedy systematycznie ćwiczymy, poprawia się nasz nastrój. Wyniki badań dowodzą, że u osób uczestniczących przez dłuższy czas zajęciach ruchowych dochodzi do obniżenia poziomu długotrwałych negatywnych stanów emocjonalnych, takich jak ciągłe przygnębienie, niepokój, znużenie. Co więcej, osoby te stają się mniej podatne na doświadczanie takich stanów - bodźce, które wcześniej prowadziły do wzbudzenia tych negatywnych emocji, przestają je wywoływać, bądź emocje te mają mniejszą intensywność. Jest to najbardziej widoczne w przypadku reagowania stanami lęku, niepokoju i obawy, ponieważ regularna aktywność fizyczna wyraźnie zmniejsza lękliwość.